Na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego i otuliny kampinoskiej znajduje się aż 152 gniazda bociana białego. Jednak w 2022 roku zajętych zostało 65 procent ich siedlisk i tylko niespełna połowa zasiedlonych gniazd odchowała młode. Z roku na rok bociania populacja zmniejsza się i nie bez znaczenia jest tu zmiana klimatu oraz zanieczyszczenie środowiska. Sporo też bocianów ginie w trakcie przelotów, zabijanych przez amatorów ich mięsa.
Bocian jest gatunkiem zasiedlającym krajobraz rolniczy, a jego występowanie wiąże się głównie z terenami podmokłymi. W takich właśnie miejscach obserwuje się największą koncentrację gniazd. Większość bocianów buduje swe siedliska głównie na słupach energetycznych niskiego napięcia, rzadziej na drzewach i wysokich budynkach, co niegdyś było typowe dla tych ptaków.
Bocian biały to ptak, który często pojawia się w wierzeniach ludowych, przysłowiach i powiedzeniach. Ptak ten najliczniej w Europie występuje w Polsce i Hiszpanii. Stąd też mówi się czasem, że co piąty bocian ma polski rodowód. Skupiska bociana białego drugie pod względem liczebności są też na terenach północnej Francji – w Alzacji, gdzie nawet jest uznawany za symbol regionu. Bocian jest gatunkiem chronionym ustawą o ochronie przyrody oraz konwencjami – bońską, berneńską i dyrektywą ptasią Unii Europejskiej.
Bociany spędzają w Polsce średnio pół roku, po czym odlatują na zimowiska w Afryce. Jako pierwsze odlatują ptaki, które w danym roku nie odbywały lęgu oraz młode. Często w trakcie migracji tworzą stada tzw. sejmiki, na których zbierają się nawet setki osobników. Okres pobytu bocianów się wydłużył. Pierwsze boćki czasem przylatują już w połowie lutego lub na początku marca, a odlatują nawet pod koniec września. Wszystko to związane jest ze znacznym ociepleniem klimatu.
Bociany w docelowym miejscu zimowym w Afryce spędzają zaledwie 2-3 miesiące. Pozostały czas – to jest okres 4-5 miesięcy to wędrówki z zimowisk na lęgowiska. Przelatują one z Europy przez Cieśninę Bosfor na chwilę do Azji, a następnie udają się na południe przez Izrael, a stamtąd przez Egipt do Afryki. Migracja to jedyne rozwiązanie, by znaleźć pożywienie, którego w Europie w miesiącach zimowych mogłoby zabraknąć.
Liczebność bociana białego w Polsce szacowana jest na około 50 tys. par, co stanowi około 20 procent światowej populacji, co oznacza, że wraz z Hiszpanią to miejsca największego w europejskich, wybieranych przez bociany białe na lęgi. Ptak ten odżywia się owadami, dżdżownicami, gadami, płazami, a nawet małymi ssakami, takimi jak gryzonie czy ryjówki. Rozpiętość skrzydeł tego ptaka dochodzi nawet do 2 metrów, a wzrost nieco mniej niż metr. Upierzenie obu płci jest takie samo, choć samica zazwyczaj jest nieco mniejsza od swojego partnera. Charakterystycznym odgłosem ptaka jest klekot. Dorosły bocian może jednak też wydawać syk. Z kolei pisklęta wydają z siebie więcej dźwięków, m. in. pisk dzięki czemu komunikują się z rodzicami. Maluchy potrafią też klekotać. Bociany uważane są za monogamiczne. Większość z nich żyje w parach tylko przez jeden sezon lęgowy. Tuż po wiosennym przylocie poprawiają swoje stare gniazda lub przystępują do budowy nowych. Dojrzałe osobniki w wieku 4 lat po raz pierwszy przystępują do lęgu składając od 3 do 6 jaj. Rodzice wysiadują jaja na zmianę.
Kampinoskie, młode boćki są przeważnie na przełomie czerwca i lipca obrączkowane. Są już na tyle dojrzałe, że taki zabieg jest możliwy. Maluchy zwykle przy tej operacji udają martwe, gdyż zastygają w bezruchu. To tradycyjna samoobronna technika tych ptaków wobec przeciwnika. Ptaki liczą, że martwych osobników napastnik nie ruszy. Z kolei rodzice są w każdej chwili gotowi do ataku.
Dzięki obrączkowaniu wiadomo, że średnia długość ich życia bocianów wynosi około 10 lat. Ponadto udaje się ustalić trasy ich przelotów, żerowania w Afryce i gniazdowania w Europie. W ubiegłym roku pracownicy KPN zaobrączkowali na terenie parku i otuliny 156 boćków i założyli dwa nadajniki satelitarne. W sezonie 2022 r. prace podnośnika, koszty obrączek oraz nadajniki zostały zasponsorowane przez PGE w ramach „Projektu poznania i ochrony bocianów białych w Polsce” koordynowanego przez Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne z dr Kazimierzem Walasem na czele.
Zaskakującym jest jednak przywiązanie tak dużego i dzikiego ptaka, jakim jest bocian do siedzib ludzkich w ich okresie lęgowym. Zdarzają się tez przypadki, choć bardzo rzadkie, że bociany zimują w Polsce i bywa, że przejmują rolę strażników gospodarstwa, pilnując domu przed intruzami. Dorosłe bociany są odporne na zimno, ale kwestią najważniejszą jest dla nich dostęp do pokarmu. Jeśli więc zima jest krótka i łagodna to szybko pojawiają się na naszych terenach. Pierwsze osobniki już przyleciały w tym roku w niektóre rejony Polski.
Bogumiła Nowak
Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis