Kto nie przyszedł do Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą 3 maja, ten może żałować. Takich okazji nie ma zbyt wiele, aby zobaczyć oryginał pierwodruku Konstytucji 3 Maja. Właśnie z okazji 227. rocznicy jej uchwalenia można było zobaczyć, jak wyglądała pierwsze drukowane jej wydanie.
Wraz z prezentacją Konstytucji 3 maja otwarta została wystawa „Ustawa rządowa 3 maja 1791 roku”, przygotowana przez Jakuba Wojewodę i Wojciecha Kochlewskiego.
Nie pierwsze prawo
– Zwykło się mówić, że Konstytucja majowa jest pierwszą w Europie, a drugą na świecie, ale to nieprawda. Były wcześniejsze akty prawne. Jak choćby Artykuły Henrykowskie ponad 200 lat wcześniej niż Konstytucja 3 maja, czy inne ustawy konstytucyjne. Wcześniej była konstytucja korsykańska i dwie konstytucje szwedzkie. Również konstytucja angielska była przed naszą. Konstytucja 3 maja była ustawą rządową, i jako taka pierwsza w Europie została opublikowana drukiem – wspomniał na początku Wojciech Kochlewski, bibliofil i pasjonat historii Polski.
Potem przedstawił krótka genezę powstania tego aktu i jego koleje losu. Największe zaciekawienie zwróciło jednak opasłe tomisko przedstawiające pierwodruk Konstytucji 3 maja wraz zawartymi dodatkami. Jak zaznaczył Wojciech Kochlewski, takich ksiąg jest tylko kilka w Polsce i w większości są one w zasobach muzealnych. Jest on jedynym prywatnym posiadaczem w kraju egzemplarza pierwodruku konstytucji. Ponoć wydał życiowe oszczędności, aby stać się posiadaczem tej księgi.
Również inne okazy bibliofilskie przedstawione w czasie jego wykładu są cennymi, XIX-wiecznymi pamiątkami kolekcjonowanymi przez całe życie.
Bez przywiązania do przeszłości
– Nasze dzieje spowodowały, że niewiele druków konstytucji ocalało do dziś. Jednak zdumiewające jest to, że nawet te druki dotyczące samej Konstytucji 3 maja, jak i jej interpretacji oraz odniesień, w naszej kulturze są lekceważone. W wielu zasobach muzealnych nie przywiązuje się należytego szacunku i uwagi do dzieła konstytucji. A przecież było to najważniejsze prawo w dziejach naszej państwowości. To był też pierwszy akt w świecie, który regulował sprawy całego narodu, w tym również chłopów. Inne europejskie akty i prawa nie podejmowały tematu najniższej klasy społecznej. I co ważne, nasza konstytucja byłą wolą całego narodu szlacheckiego, dającą uprawnienia wszystkim mieszkańcom kraju – zaznaczył Wojciech Kochlewski.
Jak dodał, konstytucja korsykańska, jedna ze szwedzkich, angielska, czy też amerykańska z 1787 roku i francuska, rewolucyjna z 1791 roku, były buntowniczymi, wynikały z protestu przeciw bezprawiu. Polska Konstytucja 3 maja była pokojowym, dobrowolnym aktem. Niestety ostatnim przed rozbiorami wspólnym dziełem całego narodu. O czym czasem się zapomina i nawet w muzeach bywa, że brakuje miejsca na takie spotkania i wystawy.
– Smutny jest też brak zainteresowania tematem naszej konstytucji majowej wśród Polaków. Jedynie w szkołach podstawowych temat ten wywołuje zaciekawienie. To zupełnie inaczej niż w USA, gdzie każdy obywatel zna swoją pierwszą konstytucję i jej znaczenie – dodał bibliofil.
Po odczycie Wojciecha Kochlewskiego można było obejrzeć zabytkowy pierwodruk. Bibliofil przygotował specjalne rękawiczki, by zainteresowani nie uszkodzili cennej pamiątki. Większość starodruków współcześnie nie dotyka się bowiem bezpośrednio rękoma.
O godzinie 18.00 w kościele Matki Bożej Różańcowej w parafii św. Wawrzyńca odbyła się uroczysta Msza św. w intencji Ojczyzny. Po niej koncert patriotyczny w wykonaniu chóru Towarzystwa Śpiewaczego Ziemi Sochaczewskiej pod dyrekcją Ewy Szałapskiej. W repertuarze polskie pieśni patriotyczne.
Na uroczystości rocznicowe zapraszali Piotr Żądło – proboszcz Parafii św. Wawrzyńca, Maciej Małecki – poseł na Sejm RP, Piotr Osiecki – burmistrz Sochaczewa oraz Jolanta Gonta – starosta Powiatu Sochaczewskiego.
Bogumiła Nowak
Fot. Bogumiła Nowak
